राष्ट्रवाद म्हणजे काय? कोणाचा राष्ट्रवाद काय आहे? याची चर्चा सध्या सुरु आहे. एक गोष्ट नक्की की, रा.स्व. संघ (अन संघ परिवार) वगळता कोणाचीही काहीही राष्ट्रकल्पना नाही. काही लोकांना राष्ट्र ही बाबच मान्य नाही, तर अनेकांची याबद्दल कल्पनाच नाही. `सगळ्यांना घेऊन चालणे, सगळ्यांचं भलं करणे' अशा भोंगळ, अर्थहीन, बोधहीन तत्वांचा उच्चार करणे हाच त्यांचा राष्ट्रवाद. मुळात राष्ट्र म्हणजे काय, राष्ट्रवाद म्हणजे काय, राष्ट्रवाद अशी काही बाब असू शकते का, या जगात राष्ट्र किती; इत्यादी इत्यादी मुद्दे थोडा वेळ बाजूला ठेवले तरीही, एक गोष्ट सगळ्यांना मान्य होण्यात अडचण असू नये की, राष्ट्रवाद म्हणजे मालकीहक्क आणि सौदेबाजी नाही. काही लोक यावर लगेच म्हणतील- हो, हो. राष्ट्रवाद म्हणजे मालकीहक्क नाही. म्हणूनच आम्ही म्हणतो की- भारत हिंदू राष्ट्र नाही. मात्र असे म्हणणाऱ्यांच्या हे लक्षात येत नाही की, राष्ट्रवाद म्हणजे मालकीहक्क नसल्याने जसे ते हिंदूंचे राष्ट्र ठरत नाही तसेच ते मुस्लिमांचे, ख्रिश्चनांचे, शिखांचे, बौद्धांचे, पारशांचेही राष्ट्र ठरत नाही. किंवा अगदी हिंदू, मुस्लिम, ख्रिश्चन, शीख, बौद्ध, पारशी या सगळ्यांचेही ठरत नाही. एकाची किंवा दुसऱ्याची किंवा अनेकांची; अशा कोणत्याही प्रकारची मालकी म्हणजे राष्ट्रवाद नाही. सगळ्यांचे भले करणे, म्हणजेही राष्ट्रवाद नाही. राष्ट्रवाद हा काही लोण्याचा गोळा नाही. सगळ्या बोक्यांनी त्यासाठी भांडावं आणि आपापल्या शक्तीनुसार तो बळकवावा. सगळ्यांच्या कल्याणाच्या इच्छेने जे जे काही करावं लागतं; ते करण्याची प्रेरणा, भावना, ते करण्याचे प्रयत्न, त्यासाठी पुढाकार घेण्याची वा माघार घेण्याची तयारी, म्हणजे राष्ट्रवाद. ही प्रेरणा, भावना, प्रयत्न, तयारी ज्यांची ज्यांची असेल ते सगळे राष्ट्रवादी. हिंदू, मुस्लिम, ख्रिश्चन, शीख, बौद्ध, पारशी, धर्म न मानणारे, दलित, ओबीसी, सवर्ण, महिला, पुरुष, बालके, प्रौढ, संपन्न, विपन्न, साक्षर, निरक्षर; अगदी सगळ्यांच्या मनात हा राष्ट्रवाद असला पाहिजे. राष्ट्र या भावनेतून आकाराला येत असतं.
(कोणाचाही गैरसमज होऊ नये म्हणून- भारत हे हिंदुराष्ट्र आहे, यात वादच नाही. मात्र त्याचा अर्थ ते हिंदूंचे राष्ट्र असा नाही. राष्ट्र असे कोणाचे असूच शकत नाही. खरे तर हिंदुराष्ट्र हीदेखील एक पायरी आहे. जगात केवळ एकच राष्ट्र असू शकते. जगात एक तर राष्ट्र असू शकते किंवा राष्ट्र नसू शकते. पण ती अवस्था- `पृथिव्यै समुद्रपर्यन्ताया एकराट' - येईपर्यंतच्या मार्गातील एक टप्पा म्हणून आपल्या राष्ट्राला हिंदुराष्ट्र म्हणायचे. हिंदुराष्ट्र हा मालकीवाचक नसून गुणवाचक शब्द आहे.)
- श्रीपाद कोठे
२३ फेब्रुवारी २०१६
कोणत्याही टिप्पण्‍या नाहीत:
टिप्पणी पोस्ट करा